Co to jest stres? Najkrócej możemy powiedzieć, że stres jest reakcją organizmu w odpowiedzi na wydarzenia i sytuacje, które zakłócają jego równowagę, obciążają lub przekraczają jego umiejętności skutecznego radzenia sobie z nimi. Te wydarzenia zakłócające nasze zwykłe funkcjonowanie nazywamy stresorami. Towarzyszą one naszemu codziennemu życiu i od ich siły, czasu oddziaływania oraz naszej postawy wobec niego zależeć będzie, w jakim stopniu stres będzie wpływał negatywnie na nasze życie.
Między stresem, a bezpośrednimi jego skutkami zachodzą dwojakiego rodzaju oceny z naszej strony:
- ocena pierwotna: to spostrzeganie, interpretacja sytuacji, w jakiej się znaleźliśmy, czy jest zagrażająca i w jakim stopniu; jeśli ocena będzie pozytywna znaczy to uruchomienie mechanizmów radzenia sobie ze stresem
- ocena wtórna odnosi się do tego, jakimi możliwościami dysponujemy, by poradzić sobie z zaistniałą sytuacją stresującą; ocenę tę tworzą takie czynniki jak stopień zagrożenia, znajomość alternatywnych sposobów radzenia sobie z zagrożeniem, hierarchia potrzeb, wartości przez nas cenione, osobowościowe skłonności do określonych sposobów działania, itp.
Co się tyczy przyczyn stresu jest ich tak wiele, jak wiele jest ludzi, ponieważ każdy z nas jest inny, inaczej ocenia sytuacje i inaczej na nie reaguje, ma inne doświadczenia i zasoby. Przyczyną powstania stresu może być sytuacja zawodowa i problemy finansowe, zagrażające codziennej egzystencji; sytuacja zdrowotna szczególnie związana z kataklizmami; sytuacje związane z ważnymi decyzjami życiowymi, np. zawarciem związku małżeńskiego lub rozwodem, pojawieniem się dziecka w rodzinie itp.
Nasze reakcje na stres można podzielić na trzy grupy:
Reakcje fizjologiczne, np. w postaci przyspieszonego pulsu i oddechu, wzmożonej potliwości, kołatania serca, bólów głowy czy kręgosłupa, wypadania włosów, kłopotów z cerą, rozregulowania cyklu miesięcznego u kobiet, napięcia mięśni, suchości w gardle, pobudzenia psychoruchowego, gonitwy myśli itp.
Reakcje psychologiczne w postaci rozdrażnienia i wybuchowości, podejrzliwości, lęku, apatii lub ataków złości, przygnębienia, poczucia osamotnienia, trudności z podejmowaniem decyzji, zachwianego poczucia własnej wartości.
Zmiany w zachowaniu: tiki nerwowe, drżenie kończyn, impulsywność w działaniu, nagłe wybuchy złości, utrata apetytu lub objadanie się, zaburzenia snu, nadużywanie alkoholu, papierosów, konfliktowość, obniżona wydajność w pracy itp.
Jak możemy poradzić sobie ze stresem?
- poprzez aktywność fizyczną na powietrzu np. spacery, jazda na rowerze, piesze wędrówki, a także ćwiczenia na siłowni itp. pomagają one pozbyć się hormonu stresu – kortyzolu, a uwalniają się endorfiny czyli hormony szczęścia
- poprzez odłączenie się od mediów elektronicznych i mediów społecznościowych na konto relaksu i odpoczynku, posłuchaj ulubionej muzyki, a jeśli musisz koniecznie wykonać pracę na komputerze wydziel sobie na to określoną ilość czasu;
- poprzez zaplanowanie sobie, w natłoku prac i działań do wykonania, czasu wolnego oraz konsekwentne i z zaangażowaniem ich wykonywanie: może to być hobby, ćwiczenia umysłowe, książka, ale też gotowanie, pieczenie lub wszystko inne co lubisz i co daje ci przyjemność i zadowolenie, nawet banalne rzeczy,
- poprzez wyznaczanie granic z przyjaciółmi i członkami rodziny, wymagającymi poświęcania im zbyt wiele czasu,
- poprzez wprowadzenie zdrowej diety wspomagającej odporność organizmu, obniżającej ciśnienie krwi, picie wody;
- poprzez skorzystanie z pomocy osób nam bliskich lub kompetentnych np. rozmowa z przyjacielem może rzucić nowe spojrzenie, światło na problem, może pomóc w zwalczaniu przeciwności czy trudności, z jakimi się borykamy,
- poprzez higienę snu: zasypiaj i budź się o tej samej porze, wywietrz pokój, odłóż komórkę co najmniej pół godziny przed snem,
- poprzez zmianę tego, co tobie nie odpowiada – czy to są ludzie, źle na ciebie działający czy miejsce pracy, czy coś co ciebie ogranicza.
Stres może być naszym sprzymierzeńcem, ponieważ mobilizując nas do działania umożliwia nam radzenie sobie w różnych trudnych, życiowych sytuacjach, przy założeniu jednak, że będzie on ograniczony w czasie, a jego natężenie niezbyt duże, właściwe dla poziomu każdego z nas.
Opracowały na podstawie: G.Mączka Centrum Dobrej Terapii, testoserone.pl
H. Stawnicka-Andrys- psycholog
U.Hetmańczyk -psycholog
